Η τέχνη του βίου: Σωκρατικοί στοχασμοί από τον Πλάτωνα στον Φουκώ

Summary

Στην εποχή μας η φιλοσοφία λογίζεται μάλλον ως θεωρητική επιστήμη παρά ως πρακτική ή τρόπος ζωής. Στην αρχαιότητα, ωστόσο, ο Σωκράτης εφοδίασε τους Έλληνες και τους Ρωμαίους φιλοσόφους με το πρότυπο του γνήσιου φιλοσοφικού βίου. Η ιδέα του φιλοσοφικώς ζην, και η φιλοσοφία ως τέχνη του βίου, αν και παραμελημένη σήμερα από τους επαγγελματίες φιλοσόφους, έχει επιβιώσει στο έργο μεγάλων σύγχρονων στοχαστών όπως ο Μονταίνι, ο Νίτσε και ο Φουκώ. Και οι τρεις χρησιμοποίησαν τον φιλοσοφικό στοχασμό ως ένα μέσο αυτοκαθορισμού· και οι τρεις τον αξιοποίησαν για να διερευνήσουν με ποιον τρόπο αξίζει πραγματικά να βιώνεται η ζωή. Υπέρμαχοι της ατομικότητας, αφοσιωμένοι στην ιδέα της θεμελίωσης ενός αυθεντικού και ανεπανάληπτου βίου, οι φιλόσοφοι αυτοί έγραψαν σε ένα απολύτως προσωπικό, άμεσα αναγνωρίσιμο και μοναδικό ύφος -και αυτή ακριβώς η έμφασή τους στο ύφος ήταν ο λόγος που πολλοί ομόλογοί τους τους αμφισβήτησαν, αν δεν τους απέρριψαν. Γιατί όμως, όλοι αυτοί οι φιλόσοφοι επιστρέφουν, όπως και οι αρχαίοι πρόδρομοί τους, στο σωκρατικό πρότυπο; Γιατί χρειάζονται κάποιο πρότυπο; Και γιατί ο Σωκράτης, όπως αναδεικνύεται από τους πλατωνικούς διαλόγους είναι τόσο κατάλληλος ως πρότυπο; Η απάντηση βρίσκεται στην ειρωνεία που χαρακτηρίζει το Σωκράτη σε σχέση με τους άλλους χαρακτήρες των πλατωνικών διαλόγων και σε μια μάσκα που εμποδίζει να δει κανείς τι κρύβεται πίσω της - πίσω από την ειρωνεία μπορεί να κρύβονται τα πάντα ή τίποτα. Το πώς βίωσε τη ζωή του ο Σωκράτης, τι τον ενέπνευσε ή τον βοήθησε, ποτέ δεν εξιχνιάστηκε· ποτέ δεν προτάθηκε καμιά σχετική εικασία, πειστική ή όχι. Ο Σωκράτης, παραμένει μια σιωπηλή, διφορούμενη μορφή, που επιβάλλει στους αναγνώστες, αρχίζοντας από τον ίδιο τον Πλάτωνα, να συνθέσουν τη δική τους, προσωπική εκδοχή για το πρόσωπό του.[...]